بررسی استعارة مفهومی در سورة بقره(رویکرد زبان‌شناسیِ شناختی)

Authors

  • احمدرضا حیدریان شهری استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه فردوسی مشهد
  • عبدالرّضا محمّد حسین زاده استادیار گروه الهیّات دانشگاه شهید باهنر کرمان
Abstract:

استعاره به خاطر انتزاعی بودن حوزة مذهب، از فراوانی بالایی در قرآن کریم برخوردار است. تا چندی پیش و قبل از پیدایش زبان­شناسی شناختی، استعاره بیشتر به عنوان رویکردی برای زیبایی­آفرینی و روشی برای ابداعات هنری قلمداد می­شد، امّا با طرح نظریة استعاره مفهومی، استعاره، ابزاری برای تفکّر و اندیشه به شمار رفت که در سراسر زندگی بشر جریان دارد و به کمک آن بسیاری از مفاهیم انتزاعی مفهوم­سازی می­شوند. این پژوهش در صدد است تا نشان دهد قرآن کریم، مفاهیم انتزاعی و مجرّد را با چه ساز و کاری، مفهوم­سازی می­کند و قلمرو مبدأ استعاره­های مفهومی تا چه اندازه با تجارب انسان سروکار دارد. این بررسی نشان می­دهد که استعاره در سراسر گفتمان قرآن در سورة بقره حضور دارد و ابزاری است که به کمک آن مفاهیم انتزاعی چون زندگی، زمان، فهمیدن، انفاق و ... مفهوم­سازی می­شوند و معمولاً قلمرو­های مبدأ از حوزه­های ملموس و مرتبط با زندگی بشر انتخاب شده­اند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی استعارة مفهومی نور در دیوان شمس

در این مقاله با استفاده از نظریة شناختی استعارة معاصر، کارکردهای استعارة نور و خوشه های تصویری مرتبط بدان یعنی خورشید، آفتاب، شمع، چراغ و... در غزل های مولوی تبیین می شود. از رهگذر بررسی نور در دیوان شمس در می یابیم که شناخت و معرفت مقوله ای بصری است و به عنوان انگارة استعاری اولیه در ژرف ساخت این اثر نمودار می شود؛ مولوی با توجه به این انگاره و انگارة ثانوی«جهان غیب، نور است»، نور را به مثابة ...

full text

بررسی استعارة مفهومی احساس «غم» در شعر مسعود سعد سلمان

احساس، یکی از محوری‌ترین و نافذترین جنبه‌های تجربة بشر است. مطالعة احساسات نمی‌تواند بدون توجه به تحقیقات میان رشته‌ای انجام شود. یکی از این رویکردهایی که می‌توان بر اساس آن تحلیلی از احساسات ارائه داد، زبان‌شناسی شناختی است و یکی از مفاهیم مطرح در این رویکرد، استعارة مفهومی است. براین اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی چگونگی مفهوم‌سازی غم در اشعار مسعود سعد سلمان انجام شده است. براساس یافته‌ها، 14...

full text

بررسی استعارة مفهومی احساس «غم» در شعر مسعود سعد سلمان

احساس، یکی از محوری‌ترین و نافذترین جنبه‌های تجربة بشر است. مطالعة احساسات نمی‌تواند بدون توجه به تحقیقات میان رشته‌ای انجام شود. یکی از این رویکردهایی که می‌توان بر اساس آن تحلیلی از احساسات ارائه داد، زبان‌شناسی شناختی است و یکی از مفاهیم مطرح در این رویکرد، استعارة مفهومی است. براین اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی چگونگی مفهوم‌سازی غم در اشعار مسعود سعد سلمان انجام شده است. براساس یافته‌ها، 14...

full text

بررسی استعارة مفهومی «عرفان خرابات است» در دیوان حافظ

امروزه مطالعات زبان‌شناسی شناختی به این مهم دست یافته است که بشر بدون استعارة مفهومی توانایی اندیشیدن ندارد. با کمک‌گرفتن از استعارة مفهومی افزون‌بر راه‌یابی به ذهن اهل زبان، با افکار آنان نیز بیشتر می‌توان آشنا شد. باتوجه‌به شیوة تفکر بشر می‌توان دریافت انسان برای بیان امور معنوی و ماورای فیزیک، به امور مادی و برخی مصداق‌ها نیازمند است تا بتواند به آنها اشاره کند. ادبیات فارسی که در دوره‌ای گز...

full text

تحلیل مفهومی استعاره های نهجالبلاغه (رویکرد زبانشناسی شناختی)

مطالعه ی استعاره یکی از کانونی ترین محورهای رویکرد معنابنیاد زبان شناسی شناختی است. براساس نظریه ی شناختی لیکاف و جانسون (1980) در باب استعاره، جایگاه استعاره نظام مفهومی ای است که براساس آن می اندیشیم و عمل می کنیم. زبان نیز از آنجا که برگرفته از فرایند های ذهنی است، کاملاً استعاری است. به این ترتیب، براساس استعاره، دیگر صرفاً یک آرایه ی ادبی نیست که وظیفه اش تنها زینت کلام باشد. در این نظریه، ا...

full text

نقش استعارة مفهومی در فهم آیات با تطبیق استعارة «زندگی تجارت است»

استعارة مفهومی یکی از نظریه­های معناشناختی است که با آسان‌سازی درک مفاهیم فرامادی، دستیابی به فرایند مفهوم­سازی یک متن را هدف قرار داده است. قرآن کریم متنی الهی و دربردارندۀ تعبیرهای حکیمانه برای انتقال به مخاطب است. این تعابیر به‌گونه‌ای است که با کمک استعارة مفهومی، می‌توان تاحدودی، برخی مفهوم­سازی‌های قرآن را کشف کرد. در گسترة کاربست استعاری قرآن، چنین می‌نُماید که استعارة «زندگی تجارت است»، ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 19  issue 39

pages  85- 108

publication date 2016-05-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023